ការ​វិនិច្ឆ័យ​​​ខុស​នាំ​ឱ្យ​អាមេ​រិក​បាញ់​ទម្លាក់ប៉េ​​ងប៉ោង​ចិន

សហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីខែកុម្ភៈបានបាញ់ទម្លាក់"ប៉េងប៉ោងឈ្លបយកការណ៍" របស់ចិននៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួន។ប៉ុន្តែ៧ខែក្រោយមកឧត្តមសេនីយ៍កំពូលរបស់មន្ទីរបញ្ចកោណបានទទួលស្គាល់ថាជាការវាយតម្លៃខុស។

ប៉េងប៉ោងហោះ​របស់​ចិន​បាន​បង្ហាញ​ខ្លួន​នៅ​លើ​មេឃ​នៃ​ទីក្រុង Billings រដ្ឋ Montana សហរដ្ឋ​អាមេរិក កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១ ខែ​កុម្ភៈ។ រូបថត៖ AFP

កាលពីថ្ងៃទី៤ខែកុម្ភៈ យោធាអាមេរិកបានដាក់ពង្រាយយន្តហោះចម្បាំង F-22 ដើម្បីបាញ់ប៉េងប៉ោងរបស់ចិននៅក្នុងដែនអាកាសក្បែរឆ្នេរនៃរដ្ឋ South Carolina ព្រោះវាជឿថាវាជាយន្តហោះឈ្លបយកការណ៍។ ការបាញ់ទម្លាក់ប៉េងប៉ោងនេះបានបង្កឱ្យមានភាពចម្រូងចម្រាសជាច្រើននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងបង្កើនភាពតានតឹងនៅក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។៧ខែក្រោយមក ឧត្តមសេនីយ៍ Mark Milley ប្រធានអគ្គសេនាធិការចម្រុះអាមេរិកបានសារភាពនៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយកាលពីចុងសប្តាហ៍មុនជាមួយកម្មវិធី News Sunday Morning របស់ CBS ថាប៉េងប៉ោងមិនមែនជាឧបករណ៍ចារកម្មទេ។ លោកបាននិយាយថា "ការវាយតម្លៃដែលអាចទុកចិត្តបានខ្ពស់នៃសហគមន៍ស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិកគឺថា ប៉េងប៉ោងមិនបានប្រមូលព័ត៌មានស៊ើបការណ៍ណាមួយឡើយ"។សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ឧត្តមសេនីយ៍Milleyដែលជាមន្ត្រីកំពូលនៅមន្ទីរប៉ង់តាហ្គោនផ្ទុយនឹងព័ត៌មានដែលមន្ត្រីយោធាអាមេរិកបង្ហាញប្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយកាលពីខែកុម្ភៈ។ ពួកគេបាននិយាយនៅពេលនោះថា ប៉េងប៉ោងនេះបានហោះពីលើមេឃជាច្រើនដង។ ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ទទួលបានព័ត៌មានស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ជាច្រើនហើយបញ្ជូនវាទៅទីក្រុងប៉េកាំង ក្នុងពេលជាក់ស្តែង។មន្ត្រីមន្ទីរប៉ង់តាហ្គោនបានប្រាប់ NBC News នៅពេលនោះថា"ទិន្នន័យដែលចិនប្រមូលបានភាគច្រើនជាសញ្ញាអេឡិចត្រូនិចដែលបញ្ចេញចេញពីអាវុធ និងប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនង ជាជាងរូបភាព" ដោយបន្ថែមថាប៉េងប៉ោងត្រូវបានគ្រប់គ្រង និងហោះហើរតាមលំនាំរូបភាព ៨ខាងលើទីតាំងរសើបជាច្រើន។ព័ត៌មានដែលផ្តល់ដោយលោកឧត្តមសេនីយ៍ Milley ក៏ស្របនឹងការពន្យល់របស់ចិននៅពេលនោះថា នេះគឺជាយន្តហោះស៊ីវិលបម្រើការស្រាវជ្រាវឧតុនិយមនិងសកម្មភាពវិទ្យាសាស្ត្រផ្សេងទៀត។ ក្រសួងការបរទេសចិនបាននិយាយនៅថ្ងៃទី៣ខែកុម្ភៈថា "ដោយសារតែឥទ្ធិពលនៃខ្យល់បក់បោកខាងលិចនិងសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងមានកម្រិត ប៉េងប៉ោងបានងាកចេញពីទិសដៅដែលរំពឹងទុក" ។ខ្យល់បក់ក្នុងទិសដៅខុសក៏ជាសម្មតិកម្មឈានមុខគេដែលស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិកបានផ្តល់ដើម្បីឆ្លើយសំណួរថាហេតុអ្វីបានជាប៉េងប៉ោងបានវង្វេងចូលទៅក្នុងទឹកដីអាមេរិក។ប៉េងប៉ោងនេះមានប្រភពមកពីប្រទេសចិន ដោយដំបូងឡើយធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់កោះហាវ៉ៃ ។ប៉ុន្តែខ្យល់នៅរយៈកម្ពស់ជាង១៨,000ម៉ែត្រហាក់ដូចជាបានធ្វើឱ្យវាងាកចេញ។ឧត្តមសេនីយ៍Milleyបានពន្យល់ថា"ខ្យល់នៅរយៈកម្ពស់នោះមានកម្លាំងខ្លាំង។ ម៉ាស៊ីនរបស់ប៉េងប៉ោងមិនអាចទប់ទល់នឹងខ្យល់បក់ខ្លាំងបែបនេះបានទេ"។ប៉េងប៉ោងនេះត្រូវបានគេរកឃើញចូលទៅក្នុងដែនអាកាសអាឡាស្ការបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅថ្ងៃទី២៨ខែមករាមុនពេលផ្លាស់ទីទៅកាន់ដែនអាកាសកាណាដានៅថ្ងៃទី៣០ខែមករា។ បន្ទាប់មក វាបានត្រឡប់ទៅដែនអាកាសអាមេរិកវិញ នៅថ្ងៃទី៣១ ខែមករា នេះបើយោងតាមមន្ត្រីការពារជាតិអាមេរិក។ បន្ទាប់មក ប៉េងប៉ោងបានចុះមក ហើយហោះទៅភាគនិរតីនៃរដ្ឋ Montana កាលពីថ្ងៃទី១ខែកុម្ភៈ ដែលអ្នកថតរូប Chase Doakគឺជាមនុស្សដំបូងគេដែលថតរូបភាពរបស់វា។Doak បាននិយាយថា "ខ្ញុំបានឃើញចំណុចពណ៌សនៅលើមេឃ ហើយដំបូងគិតថាវាជាយានអវកាសពីភពក្រៅ។ ខ្ញុំបានថតរូប ថតវីដេអូ រួចមើលវាជាមួយមិត្តរួមការងារពីរបីនាក់"។បន្ទាប់មក Doak បានបញ្ជូនរូបថតទៅ Billings Gazette ហើយអនុញ្ញាតឱ្យស្ថាប័នព័ត៌មានប្រើប្រាស់វាដោយឥតគិតថ្លៃ។ គាត់បាននិយាយថា"ខ្ញុំមិនចង់ចំណេញពីវាទេ។ខ្ញុំគិតថាវាជាបញ្ហាសន្តិសុខជាតិដែលប្រជាជនអាមេរិកទាំងអស់ត្រូវដឹង"។នៅពេលដែលកងទ័ពអាកាសអាមេរិកដាក់ពង្រាយយន្តហោះស៊ើបការណ៍ U-2 ដើម្បីតាមដានចលនារបស់ប៉េងប៉ោងនោះ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស Antony Blinkenបានពន្យារពេលដំណើរទស្សនកិច្ចដ៏សំខាន់មួយទៅកាន់ប្រទេសចិន។ កាលពីថ្ងៃទី៣ខែកុម្ភៈ លោកបានរិះគន់ការសម្រេចចិត្តប្រើប្រាស់ "ប៉េងប៉ោងឈ្លបយកការណ៍" នៅលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិកថា "គ្មានការទទួលខុសត្រូវនិងមិនអាចទទួលយកបាន"។ប្រធានាធិបតី Joe Bidenបានស្នើឱ្យកងទ័ពអាកាសអាមេរិកបាញ់ទម្លាក់ប៉េងប៉ោងនេះឱ្យបានឆាប់តាមដែលវាទៅដល់មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក។ វរសេនីយ៍ឯក Brandon Tellez គ្រោងធ្វើយុទ្ធនាការបាញ់ទម្លាក់ប៉េងប៉ោងនៅថ្ងៃទី៤ខែកុម្ភៈ នៅពេលដែលវាមានចម្ងាយជិត១០ គីឡូម៉ែត្រពីឆ្នេរសមុទ្រ។កាំជ្រួចស្វែងរកកំដៅដែលបាញ់ចេញពីយន្តហោះចម្បាំង F-22 សំដៅទៅលើពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលឆ្លុះលើប៉េងប៉ោង ហើយបាញ់ចំគោលដៅ បណ្តាលឲ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសមុទ្រ។នៅពេលដែលកងទ័ពជើងទឹកអាមេរិក រកឃើញបំណែកនៃនាវាអាកាសពីមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក អ្នកជំនាញបច្ចេកទេសបានរកឃើញថាឧបករណ៍ចាប់សញ្ញារបស់វាមិនដែលត្រូវបានធ្វើឱ្យសកម្មនៅពេលហោះហើរលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។ប៉ុន្តែនៅពេលនោះការបាញ់ទម្លាក់ប៉េងប៉ោងបានធ្វើឱ្យខូចទំនាក់ទំនងអាមេរិក-ចិនយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ប្រធានាធិបតី Biden បាននិយាយកាលពីថ្ងៃទី ២១ខែឧសភាថា"ប៉េងប៉ោងដែលផ្ទុកឧបករណ៍ឃ្លាំមើលបានហោះពីលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក។វាត្រូវបានបាញ់ទម្លាក់ហើយវិធីដែលយើងសន្ទនាជាមួយចិនបានផ្លាស់ប្តូរ" ។ឧត្តមសេនីយ៍ Milley បានបញ្ជាក់ថា គ្រឿងបរិក្ខារនៅលើប៉េងប៉ោងនេះ"មិនបានប្រមូលព័ត៌មានស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ ឬបញ្ជូនព័ត៌មានស៊ើបការណ៍ណាមួយទៅកាន់ប្រទេសចិនទេ"។មិន​មាន​ព្រឹត្តិការណ៍​ជាច្រើន​ក្នុង​ទំនាក់ទំនង​រវាង​អាមេរិក និង​ចិន​បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​ប្រតិកម្ម​ច្រើន​ពី​សំណាក់​អ្នកនយោបាយ មេដឹកនាំ និង​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​របស់​អាមេរិក និង​លោកខាងលិច ខណៈ​ការបាញ់​ទម្លាក់​យន្តហោះ​របស់​ចិន។ចាប់តាំងពីពេលដែលប៉េងប៉ោងត្រូវបានរកឃើញដំបូងនៅថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ដល់ថ្ងៃដែលវាត្រូវបានបាញ់ទម្លាក់នៅថ្ងៃទី៤ខែកុម្ភៈ វាបានលេចឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៅទូទាំងបណ្តាញប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអាមេរិក និងលោកខាងលិចឬនៅលើប្លុកព័ត៌មាន។ ពួកគេបានពិភាក្សាអំពីសមត្ថភាពរបស់ចិនក្នុងការជ្រៀតចូលដែនអាកាសអាមេរិកនិងអសមត្ថភាពរបស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក្នុងការទប់ទល់នឹងសមត្ថភាពចារកម្មរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង។ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍បាននិយាយថា ព័ត៌មានបំផ្លើសរបស់អ្នកនយោបាយ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ហាក់ដូចជាបានធ្វើឱ្យរដ្ឋបាលអាកាសចរណ៍សហព័ន្ធអាមេរិក ប្រតិកម្មខ្លាំងពេក ដោយការបិទអាកាសយានដ្ឋាន និងលំហអាកាស នៅពេលដែលប៉េងប៉ោងហោះពីលើរដ្ឋ Carolinas ដែលបានក្លាយជាការរឹតបន្តឹងបណ្តោះអាសន្នដ៏ធំបំផុតមួយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិក។ការប្រើប្រាស់យន្តហោះចម្បាំង F-22 ក្នុងការប៉ុនប៉ងបាញ់ទម្លាក់ប៉េងប៉ោងក៏ក្លាយជាពិសេសផងដែរ។ ប្រវត្ដិវិទូបានចង្អុលបង្ហាញថា នេះជាលើកទី១ហើយ ដែលយន្តហោះចម្បាំង F-22 ហោះលើទឹកដីអាមេរិក ហើយបានបាញ់ទម្លាក់គោលដៅបរទេស ចាប់តាំងពីសង្គ្រាមលោកលើកទី២មក។អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន លោកស្រីម៉ៅ និញ បាននិយាយថា សហរដ្ឋអាមេរិក "បានបំផ្លើសដោយចេតនានូវឧប្បត្តិហេតុនេះហើយថែមទាំងបានប្រើកម្លាំងដើម្បីវាយប្រហារ" ដោយហៅការបាញ់ទម្លាក់នេះថាជា "ទង្វើមិនទទួលខុសត្រូវ និងមិនអាចទទួលយកបាន"។ បន្ទាប់មក រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស Blinken បានប្រកាសថា គ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ "ដែលដែនអាកាសត្រូវបានរំលោភបំពាន"នឹងមានប្រតិកម្មដូចសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយបាននិយាយថា ប្រទេសចិននឹងមានប្រតិកម្មស្រដៀងគ្នា ប្រសិនបើប្រឈមមុខនឹងស្ថានភាពនេះ។ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ជឿថា ការវាយតម្លៃនៃ "សកម្មភាពឈ្លបយកការណ៍" នៃនាវាអាកាសចិន និងការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខជាតិបានជំរុញឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រេចចិត្តបាញ់ទម្លាក់វា។វាក៏បង្ហាញផងដែរថាយោធាអាមេរិកមានសមត្ថភាពការពារប្រទេសប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពាន។ប៉ុន្តែនៅក្នុងការចំណាយនៃការកើនឡើងភាពតានតឹងក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសចិន។ទន្ទឹមនឹងនេះ ការព្រួយបារម្ភរបស់ប្រទេសចិនគឺប្រហែលជាដើម្បីចៀសវាងការបញ្ជូនបាល់អាកាសធាតុទៅជិតសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីជៀសវាងការញុះញង់សាធារណជនអាមេរិក និងបង្កើនភាពតានតឹងទ្វេភាគី។ នេះបើយោងតាម ​​Lim Teck Ghee អ្នកវិភាគ Eurasia Review ៕ប្រភពCBS, Eurasia Review